BOŞANMA DAVALARINDA DUYGUSAL ŞİDDET (PSİKOLOJİK ŞİDDET) NEDİR?

Türk Hukuk Sisteminde boşanma sebepleri özel ve genel boşanma sebepleri olarak ikiye ayrılmıştır.
TMK 166/1 maddesinde genel boşanma sebebi olan “Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması” hali düzenlenmiştir.
TMK 166/1 fıkrasında “Evlilik birliği, ortak hayatı sürdürmeleri kendilerinden beklenmeyecek derecede temelinden sarsılmış olursa, eşlerden her biri. boşanma davası açabilir” düzenlemesi yer almaktadır.

Peki evlilik birliğinin temelinden sarsılması sebebiyle açılan davalarda hangi tür davranışlar boşanma konusu edilecektir. Öncelikle belirtmek isteriz ki Türk Medeni Kanununda bu tür davranışların neler olduğu tek tek sayılmış değildir. Bu davranışların neler olduğu daha çok Yargıtay 2. Hukuk Dairesi nin içtihatları ile belirlenmiştir.

Evlilik birliğinin temelinden sarsılması sebebiyle açılan boşanma davalarında fiziksel şiddet, duygusal şiddet, ekonomik şiddet, cinsel şiddet, sosyal şiddet gibi davranışları boşanma sebebi olarak sayabiliriz.

ŞİDDET NEDİR?

Şiddet; Kişinin, fiziksel, cinsel, psikolojik veya ekonomik açıdan zarar görmesiyle veya acı çekmesiyle sonuçlanan veya sonuçlanması muhtemel hareketleri, buna yönelik tehdit ve baskıyı ya da özgürlüğün keyfî engellenmesini de içeren, toplumsal, kamusal veya özel alanda meydana gelen fiziksel, cinsel, psikolojik, sözlü veya ekonomik her türlü tutum ve davranışı ifade eder.

PSİKOLOJİK (DUYGUSAL) ŞİDDET NEDİR?

Psikolojik şiddette fiziksel şiddetten farklı olarak, şiddeti uygulayan kişi mağdur kişiyi duygusal olarak aşağılar, sindirmeye, cezalandırmaya ve toplumdan soyutlamaya çalışır ve bu nedenle de fiziksel şiddete kıyasla duygusal şiddetin sınırlarını belirlemek çok daha zordur. Duygusal şiddete maruz kalan kadın ya da erkek olabilir. Duygusal şiddet duyguların istismar edilerek yaptırım aracı olarak kullanılmasıdır. Psikolojik açıdan acı, eziyet ve zarar veren her türlü söz ve davranış duygusal şiddeti oluşturur. Duygusal şiddet içeren davranışları aşağıdaki gibi örnekleme yoluyla sıralayabiliriz.

-Küçültücü davranmak; eşlerin birbirlerinin özellikleriyle örneğin kilosu, görünüşüyle alay etmeleri, ekonomik, fiziksel, cinsel yönden aşağılamaları, başkalarıyla kıyaslamaları, küçümsemeleri, iftira etmeleri, beğenmemeleri küçültücü davranışlar olup bu davranışlar duygusal şiddete girer.
-Suçlayıcı davranmak; örneğin çocuğun kendisinden olmadığıyla suçlamak, bakire olmamakla suçlamak, aldatmayla suçlamak vs. sayılabilir.
-Hakaret edici davranmak; eşlerin birbirine, çocuklarına ve birbirlerinin ailelerine hakaret etmeleri veya ailesinin eşine yaptığı hakaretlere sessiz kalmaları duygusal şiddet içeren davranışlardır.
-Sevgisiz davranmak; tarafların eşini sevmediğini, zorla evlendirildiğini, eşinden soğuduğunu, bıktığını, evlenmekten pişman olduğunu söylemeleri duygusal şiddet olarak kabul edilir.
-Baskıcı davranmak; aşırı kıskanç davranmak, aileyle, komşu ve arkadaşlarla görüştürmemek, eve almamak, evden kovmak, ailesinden para istemesi için baskı yapmak, korkutmak vs. gibi davranışlar duygusal şiddet olarak kabul edilir.
-İlgisiz davranmak; eş ve çocuklarla ilgilenmemek, hamilelikte veya hastalıkta ilgisiz davranmak, ayrı odalarda kalmak, evi sık sık terk etmek, eve geç saatlerde gelmek, ev ve beden temizliği ile ilgilenmemek vs. gibi davranışlarda duygusal şiddet olarak kabul edilmektedir.
-Güven sarsıcı davranmak; başkasıyla duygusal ilişkiye girmek, eski sevgilisi ya da eşinin fotoğrafını saklamak, eşinden habersiz hamileliği sonlandırmak vs.

DUYGUSAL (PSİKOLOJİK) ŞİDDET HALİNDE EŞLERİN HAKLARI NELERDİR?

Şiddete uğrayan tarafın başvurabileceği hukuki yollardan biri, 6284 Sayılı “Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesi Hakkında Kanun “ a göre bazı tedbirler istemek olabilir. Kanunun adında her ne kadar kadına karşı şiddetin önlenmesi varsa da bu kanun, aile içinde yalnızca kadını değil; tüm aile bireylerini korumaktadır.

Duygusal Şiddete Dayalı Boşanma Davasında Maddi ve Manevi Tazminat İstenir mi?

TMK m. 174/1 uyarınca, mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir maddi tazminat isteyebilir. Maddi zararın miktarı, boşanma yüzünden eşin artık kullanma olanağı kalmayan ve ileride de kavuşması ihtimali ortadan kalkan yararlar kadar olacaktır. Maddi tazminat miktarının belirlenmesinde tarafların sosyal ve ekonomik durumları, zararın miktarı gibi hususlar gözetilecektir.

TMK m. 174/2 uyarınca, boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevi tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir. Duygusal Şiddet, esas itibariyle kişilik haklarına saldırı niteliğinde bir fiil olduğundan diğer şartların varlığı halinde mahkeme tarafından manevi tazminata hükmedilecektir.

Boşanma Davasında Duygusal Şiddet Nasıl İspat Edilir?

Boşanma davalarında duygusal (psikolojik ) şiddet her türlü delil ile ispat edilebilir. Tanık beyanı (komşular, aile bireyleri, çocuklar gibi), eşle yapılan mesajlaşmalar, whatsapp yazışmaları, sosyal medya yazışmaları psikolojik şiddetin ispatında başvurulabilecek delillere örnektir.