Taşınır ve Taşınmaz Rehninin Benzer ve Farklı Yönleri
Rehin ayni bir teminattır. Taşınırlar ve taşınmazlar üzerinde kurulabilmesi mümkündür. Türk Medeni Kanunu önce taşınmaz rehnini, sonra taşınır rehnini düzenlemiştir. Bu yaklaşıma göre, taşınır rehni hakkında kanunda hüküm bulunmayan hallerde taşınmaz rehnine ilişkin kuralların kıyasen uygulanacağı sonucunu doğurmaktadır. Taşınır ve taşınmaz rehninin benzer ve müşterek hükümleri olduğu gibi, farklılıkları da vardır.
Türk Medeni Kanunundaki taşınır rehnine ilişkin düzenlemeler, taşınmaz rehnine ilişkin olanlardan farklı olarak, sadece taşınabilen nesneler üzerinde değil, alacakların ve diğer hakların üzerinde rehin tesis edilmesine de olanak sağlamaktadır. Teslime bağlı taşınır rehni, Türk Medeni Kanunda düzenlenen taşınır rehni türlerindendir. Türk Medeni Kanunundaki bu rehin türüne ilişkin hükümlerin, mahiyetine uygun düştükleri ölçüde diğer taşınır rehni türleri için de tamamlayıcı hükümler olduğu kabul edilir.
Taşınırlar, ancak zilyetliğin alacaklıya devri suretiyle rehnedilebilir. Ancak taşınmaz rehninde böyle bir zaruret yoktur.
Rehnedilen taşınırın maliki, onun üzerinde bir art rehin kurabilir. Alacağın ödenmesi suretiyle veya başka bir sebeple rehin hakkı sona erince alacaklı, rehinli taşınırı hak sahibine geri vermekle yükümlüdür. Alacaklı, alacağının tamamını almadıkça rehinli taşınırı veya onun bir kısmını geri vermek zorunda değildir.
Taşınmaz rehninde rehin kurulması anında alacağın miktarının gösterilmesi zorunluluğu vardır. Teslime bağlı taşınır rehninde ise rehnin paraya çevrilmesi anında alacağın parayla ifade edilmesi yeterlidir
Rehin, aksi kararlaştırılmadıkça taşınırı ve taşınmazı eklentileriyle birlikte kapsar. Örneğin, fabrikalardaki makineler eklenti sayılır.
Borç ödenmezse alacaklı, alacağını rehinli taşınmazın veya taşınırın satış bedelinden elde etme hakkına sahiptir. Rehinli taşınmazın satış bedeli, alacaklılar arasında sıralarına göre dağıtılır. Aynı sırada olan alacaklılar arasında o sıraya düşen satış bedeli alacakları oranında dağıtılır.
Taşınır ve taşınmaz rehninde paylaştırma hükümleri müşterektir. Satış bedelinden masrafların çıkarılmasından sonra geriye kalan paraların paylaştırılmasında da genel haciz yolundaki hükümler uygulanır.
Taşınmaz rehninde alacaklıların bedel elde etme hakkı rehnin kurulduğu tarihe göre değil dereceye göre gerçekleşir. Taşınır rehninde rehnin kurulduğu tarih önemlidir. Aynı taşınır üzerinde birden çok rehin hakkı bulunduğu takdirde, alacaklılara rehin haklarının sırasına göre ödeme yapılır. Rehin hakkının sırası kuruluş tarihine göre belirlenir. Yani, daha önce kurulmuş olan bir rehin hakkı daha sonra kurulmuş olan bir rehin hakkından önceliklidir. Taşınmaz rehninde sabit dereceler ilkesi uygulanır. Taşınır rehninde böyle bir durum söz konusu değildir. Aynı taşınır üzerinde ancak şartları mevcutsa alt rehin kurulabilir. Rehnin sağladığı güvence, tescilde belirtilen rehin derecesi ile sınırlıdır. Taşınmaz rehni, sırada kendinden önce gelecek olanın miktarının tescilde belirtilmesi kaydıyla ikinci veya daha sonraki derecede de kurulabilir.
Taşınır rehninde hukuki ürünlerin teminatın kapsamına dahil olupolmadıkları hakkında kanunda bir hüküm yoktur. Genel olarak hukuki ürünlerin teminat kapsamı değerlendirilemeyecekleri kabul edilir43. Taşınmaz rehninde ise rehinli taşınmazın kiraya verilmesi halinde taşınmazın hukuksal ürün mahiyetinde olan kira bedelleri, Türk Medeni Kanunu madde 863 gereği rehnin kapsamına dahildir.
Taşınır rehninin söz konusu olabilmesi için, güvence altına alınması istenen bir alacağın mevcut olması şarttır, zira taşınır rehni de, taşınmaz rehni gibi alacağa bağlı fer’i bir haktır.
Taşınır rehni, taşınmaz rehninde olduğu gibi alacağın zamanaşımına uğramasını engellemez. Ancak, alacağın zamanaşımına uğramış olması, mevcut rehni sona erdirmez; alacaklı bu durumda da rehnin paraya çevrilmesi yoluna giderek alacağını tahsil edebilir.
Taşınmaz rehninde olduğu gibi taşınır rehninin süreli kurulması mümkündür. Sürenin dolması rehin hakkının sona ermesini sağlayacaktır.
Taşınmaz rehninde olduğu gibi taşınır rehni, taşınırın kamulaştırılması halinde sona erer.
Detaylı bilgi almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
