BOŞANMA DAVALARINDA YOKSULLUK NAFAKASI
Yoksulluk Nafakası Nedir?
Boşanma davalarında dava devam ederken hükmedilen nafaka TMK da düzenlenen tedbir nafakası olup, boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren şartları varsa hüküm altına alınan nafaka ise Yoksulluk Nafakasıdır.
Yoksulluk Nafakası 4721 sayılı TMK m.175 de düzenlenmiştir .Bu maddeye göre boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, (erkek ya da kadın) kusuru daha ağır olmamak şartıyla geçimi için diğer taraftan mali gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir.
Yoksulluk Nafakası Almanın Şartları Nelerdir?
1-Yoksulluk Nafakası almanın ilk şartı boşanma kararı kesinleştiğinde, kişinin yoksulluğa düşecek olmasıdır.
Kimler yoksul kabul edilir?
Yeme, giyinme, barınma, sağlık, ulaşım, kültür, eğitim gibi bireyin maddi varlığını geliştirmek için zorunlu ve gerekli görülen harcamaları karşılayacak düzeyde geliri olmayanlar yoksul kabul edilmektedir. (YHGK,04.05.2011,E. 2011/2-155, K.2011/278)
-Yeterli ve düzenli geliri olmayan kişiler yoksulluk nafakası alabilir. Örneğin geçici işlerde yevmiyeli çalışan, devamlı işi olmayan kişiler yoksulluk nafakası alabilecektir.
-Ev kadınları yoksulluk nafakası alabilir.
-Çalışıyor olup ta işten kendisinden kaynaklanmayan sebeplerle ayrılan kişi yoksulluk nafakası alabilir.
-Asgari ücretle çalışanlar, diğer tarafın gelir durumuna göre yoksulluk nafakası alabilir. (Yargıtay 2.Hukuk Dairesi asgari ücretin, kişiyi yoksulluktan kurtarmayacağını bir çok kararında kabul etmiştir ) Örneğin; 2. Hukuk Dairesi 2021/7805 E. , 2021/8831 K. sayılı kararında “ …. Davacı-karşı davalı kadının yoksulluk nafakası talebinin reddine yönelik temyiz itirazlarının incelenmesine gelince; İlk derece mahkemesi ve bölge adliye mahkemesince davacı-karşı davalı kadının asgari ücret seviyesinde ve sürekli geliri olduğu gerekçe gösterilerek yoksulluk nafakası talebinin reddine karar verilmiş ise de; davacı-karşı davalı kadının asgari ücret seviyesindeki geliri kendisini yoksulluktan kurtaracak düzeyde değildir. Bu durumda, Türk Medeni Kanunu’nun 175 inci maddesi koşulları davacı karşı davalı kadın bakımından oluşmuştur. Davacı-karşı davalı kadın yararına yoksulluk nafakasına hükmedilmesi gerekirken, yazılı şekilde isteğin reddi doğru olmayıp bozmayı gerektirmiştir” şeklinde karar vermiştir.
– 2022 sayılı yasa kapsamında yaşlılık aylığı alanlarda yoksulluk nafakası alabilir.
2-Yoksulluk nafakası alabilmenin ikinci şartı, lehine yoksulluk nafakası hükmedilecek eşin, boşanmaya neden olan olaylarda ağır kusurlu olmamasıdır. Yani, eşit kusur veya daha az kusurlu olan eş, yoksulluk nafakası alabilir.
Yoksulluk Nafakası Ne Zaman İstenebilir?
-Boşanma davalarında yoksulluk nafakası, davacı eş tarafından dava ya da cevaba cevap dilekçesi ile davalı olan eş tarafından ise cevap veya ikinci cevap dilekçesi ile istenebilir. Bu süreler içinde istenmemesi halinde davayı genişletme ve değiştirme yasağı ile karşılaşılacaktır.
-Yoksulluk nafakası boşanma davasından sonra da istenebilir.
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu m.178 e göre evliliğin boşanma sebebiyle son bulmasından doğan maddi tazminat, manevi tazminat ve yoksulluk nafakası talepleri boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren bir yıllık zamanaşımına tabidir. Yani bu süre hakim tarafından kendiliğinden dikkate alınmaz. Karşı tarafça def’i olarak ileri sürülürse dikkate alınacaktır. Boşanma davasından sonra, ayrı açılan yoksulluk nafakası davası, basit yargılama usulüne tabi olup, zamanaşımı def’i cevap dilekçesi ile ileri sürülmelidir.
-Anlaşmalı boşanma davasında yoksulluk nafakası istenmemişse, daha sonra ayrı bir davayla da istenemez.
-Boşanma davasına karşı açılacak bir karşı dava ile de yoksulluk nafakası istenebilir.
-Boşanma davası devam ederken bağımsız açılacak bir dava ile de yoksulluk nafakası istenebilecektir.
Yoksulluk Nafakasının Süresi
Yoksulluk nafakası, boşanma davası ile birlikte istenmiş ise boşanma kararının kesinleşme tarihinden itibaren başlar. Boşanma davası sırasında hükmedilen nafaka tedbir nafakasıdır.
Yoksulluk Nafakası, kural olarak süresiz hükmedilir. Ancak yoksulluk nafakasını talep eden süreli olarak talep etmiş ise veya anlaşmalı boşanma davasında taraflar nafakanın belli bir süreyle ödenmesini kararlaştırmış iseler süreli olarak da yoksulluk nafakasına hükmedilebilecektir.
Yoksulluk Nafakası Ne Zaman Kalkar?
TMK m. 176/3 e göre, İrat biçiminde ödenmesine karar verilen maddî tazminat veya nafaka, alacaklı tarafın yeniden evlenmesi ya da taraflardan birinin ölümü hâlinde kendiliğinden kalkar; alacaklı tarafın evlenme olmaksızın fiilen evliymiş gibi yaşaması, yoksulluğunun ortadan kalkması ya da haysiyetsiz hayat sürmesi halinde mahkeme kararıyla kaldırılır.
-Bu düzenlemeye göre nafaka alacaklısının yeniden evlenmesi veya taraflardan birinin ölmesi halinde yoksulluk nafakası mahkeme kararına gerek kalmadan kendiliğinden kalkacaktır.
-Yoksulluk Nafakasının Kaldırılması Nasıl Olur?
Yoksulluk nafakası mahkeme kararı ile kaldırılabilir. Yoksulluk nafakasının Mahkeme Kararı ile kaldırılabileceği haller aşağıdaki gibidir.
-Nafaka alacaklısının evlilik yapmadan, fiilen başkasıyla yaşaması halinde yoksulluk nafakası ancak, nafaka borçlusunun açacağı dava ile kalkabilir. Bu durumda davacı, nafaka borçlusunun fiilen başkasıyla yaşadığını ispat edecektir.
-Nafaka alacaklısının yoksulluk durumu ortadan kalkarsa yoksulluk nafakası mahkeme kararıyla ortadan kaldırılabilir. Örneğin nafaka alacaklısının kendini yoksulluktan kurtaracak bir maaşla işe başlaması, kendisine yoksulluktan kurtaracak bir miras kalması vb. gibi durumlarda nafaka borçlusu yoksulluk nafakasının kaldırılmasını isteyebilecektir.
-Nafaka alacaklısının haysiyetsiz yaşam sürmesi halinde de yoksulluk nafakası mahkeme kararıyla kaldırılabilir.
-Ayrıca hakkaniyetin gerektirdiği hallerde de yoksulluk nafakası mahkeme kararıyla kaldırılabilir. (Örneğin tarafların ekonomik ve sosyal durumlarda olağanüstü değişiklikler olması)
Yoksulluk Nafakası Nasıl Ödenir?
-TMK m.176/1 e göre hakim yoksulluk nafakasının toplu ya da irat biçiminde (genellikle aydan aya) ödenmesine karar verebilir. Eğer nafaka alacaklısı nafakanın toplu ödenmesini istemişse mahkeme irat biçiminde ödenmesine karar veremeyecektir.
Toplu yoksulluk nafakası bir kereye mahsus topluca verileceği için, nafaka borçlusunun ekonomik durumunun bu ödemeyi yapmaya elverişli olması gerekir.
Yoksulluk Nafakası Yabancı Para Üzerinden / Döviz Cinsinden Ödenir mi?
Tarafların anlaşması bulunmadığı takdirde nafaka Türk parası ile ödenir. Ancak taraflar arasında anlaşırsa yabancı para üzerinden / Döviz Cinsinden de tedbir nafakasına hükmedilebilir.
Yıllık Nafaka Artış Oranı Nasıl Belirlenir?
Tarafların isteği halinde yoksulluk nafakasının gelecek yıllardaki artış oranı hakim tarafından belirlenebilir. Ancak talep yoksa hakim nafakanın gelecek yıllardaki artış oranına karar veremez.
Yoksulluk Nafakası Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme
Boşanma davasından ayrı açılan yoksulluk nafakası, nafakanın kaldırılması, arttırılması ve indirilmesi davalarında yetkili ve görevli mahkeme nafaka alacaklısının yerleşim yerinin bulunduğu Aile mahkemeleridir. (TMK m.177)
Ancak bu yetki kuralı kesin olmayıp genel yetki kuralına göre davalının yerleşim yeri mahkemesinde de açılabilir.
Yoksulluk Nafakası Nasıl Tahsil Edilir?
6100 sayılı HMK m. 367/2 fıkrasına göre aile ve şahsın hukukuna ilişkin ilamlar kesinleşmed
