UNUTULMA HAKKI NEDİR? 

Günümüzde herhangi bir kişi hakkında bilgi alabilmek için arama motoruna o kişinin isminin yazılmasıyla bir çok bilgiye ulaşmak mümkün. Bu kapsamda kişinin geçmişte paylaştığı bir fotoğrafa, hakkında yazılan bir içeriğe kolayca erişilebilmektedir. Böylelikle kişinin bilinmesini istemediği deneyimleri geride bırakması ve geleceğini bu bilgilerden bağımsız olarak şekillendirmesi gitgide zorlaşmaya başlamıştır. Bu endişelerin neticesinde düzenlenmesine ihtiyaç duyulan “Unutulma hakkı”, dijital hafızada yer alan bireylere ait rahatsız edici her türlü kişisel içeriğin, yine bireylerin talebi üzerine bir daha geri getirilemeyecek biçimde ortadan kaldırılması silinmesi olarak tanımlanmıştır. Kişisel içerik, yazı, görüntü veya ses gibi çeşitli formatlarda olabilecektir.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 17/6/2015 tarihli ve E.2014/4-56, K.2015/1679 sayılı kararının ilgili kısmı şöyledir :

“…Unutulma hakkına gelince; unutulma hakkı ve bununla ilişkili olan gerektiği ölçüde ve en kısa süreliğine kişisel verilerin depolanması veya tutulması konuları, aslında kişisel verilerin korunması hakkının çatısını oluşturmaktadır. Her iki hakkın temelinde bireyin kişisel verileri üzerinde serbestçe tasarruf edebilmesini, geçmişin engeline takılmaksızın geleceğe yönelik plan yapabilmesini, kişisel verilerin kişi aleyhine kullanılmasının engellenmesini sağlamak yatmaktadır. Unutulma hakkı ile geçmişinde kendi iradesi ile veya üçüncü kişinin neden olduğu bir olay nedeni ile kişinin geleceğinin olumsuz bir şekilde etkilenmesinin engellenmesi sağlanmaktadır. Bireyin geçmişinde yaşadığı olumsuz etkilerden kurtularak geleceğini şekillendirebilmesi bireyin yararına olduğu gibi toplumun kalitesinin gelişmişlik seviyesinin yükselmesine etkisi de tartışılmazdır.

Unutulma hakkı; üstün bir kamu yararı olmadığı sürece, dijital hafızada yer alan geçmişte yaşanılan olumsuz olayların bir süre sonra unutulmasını, başkalarının bilmesini istemediği kişisel verilerin silinmesini ve yayılmasının önlemesini isteme hakkı olarak ifade edilebilir…”

Ülkemizde 5651 sayılı “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun”a ek olarak, 1 Ekim 2020 tarihinde yürürlüğe giren 7253 sayılı “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile unutulma hakkı düzenlenmiştir. Yapılan düzenleme ile, “internet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik hakları ihlal edilenlerin talep etmesi durumunda hâkim tarafından, başvuranın adının bu madde kapsamındaki karara konu internet adresleri ile ilişkilendirilmemesine karar verilebilir. Kararda, Birlik tarafından hangi arama motorlarına bildirim yapılacağı gösterilir.” maddesi eklenmiştir. 

İNTERNET HABERİNİN UNUTULMA HAKKI KAPSAMINDA İNTERNET’TEN ÇIKARILABİLMESİ İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR NELERDİR?

-Yayının içeriğinin ne olduğu

-Yayında haberin veya içeriğin  kaldığı süre

-Olayın güncelliğini yitirip yitirmediği, (Unutulma hakkının ileri sürülebilmesi için olay güncelliğini yitirmiş olmalıdır.)

-Tarihsel bir veri olarak kabul edilememe,

-Kamu yararına katkısı ,toplumsal açıdan haberin değeri, haberin geleceğe ışık tutan niteliği (Unutulma hakkının ileri sürülebilmesi için haberin internette bulunmasında hiçbir şekilde kamu yararı bulunmamalıdır.)

-Habere konu kişinin siyasetçi veya ünlü olup olmadığı,

-Haber veya makalenin konusu, bu bağlamda haberin olgusal gerçekler ya da değer yargısı içerip içermediği, halkın ilgili veriye yönelik ilgisi gibi hususların her somut olay açısından incelenmesi gerekmektedir.

ERİŞİMİN ENGELLENMESİ VEYA İÇERİĞİN ÇIKARILMASINA KARAR VERECEK YETKİLİ VE GÖREVLİ MAHKEME HANGİSİDİR?

1. Görevli Mahkeme: Unutulma hakkı nedeniyle internetten içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararını vermeye görevli mahkeme, Sulh Ceza Hakimliği’dir (5651 sayılı kanun m.9/1).

2. Yetkili Mahkeme: Unutulma hakkı nedeniyle içeriğin çıkarılması ve erişimin engellenmesi kararı vermeye yetkili Sulh Ceza Hakimlikleri şunlardır:

İnternet sitesinin Türkiye’de bilinen bir merkez adresi varsa, bu adresteki Sulh Ceza Hakimliği içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararı vermeye yetkilidir.

Mağdurun yerleşim yeri ve oturduğu yer Sulh Ceza Hakimliği de içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararı vermeye yetkilidir (5271 sayılı CMK m.12/5).

ÖRNEK YARGITAY KARARI

Yukarıdaki açıklamalar ışığında kanun yararına bozmaya konu dosyadaki somut olay değerlendirildiğinde;

www.sabah.com.tr adlı internet sitesinde yer alan 08.06.2016 tarihli ‘Av. … ağır cezalık’ başlıklı haberde; başvuran avukatın, vekili olduğu şirketin müşteri portföyünü gizlice ele geçirip bu kişilerden aldığı vekaletnamelerle eskiden vekili olduğu şirket aleyhine davalar açtığı iddiasıyla 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na aykırılık suçundan Tarsus 1. Ağır Ceza Mahkemesinde kamu davası açıldığı yönünde bilgiler verildiği görülmektedir.

Başvuranın 11.12.2019 tarihli dilekçesinde, açılan davanın beraatle sonuçlandığı ve kararın ilgili Bölge Adliye Ceza Mahkemesi tarafından yapılan denetim sonucu kesinleştiği, hakkında internet sitesinde halen erişime açık olan haberin güncelliğini yitirdiği, herkesin erişimine açık olan bu bilgilerin ‘unutulma hakkı’ gereği kişilik haklarını da ihlal eder bir hal aldığından bahisle erişimin engellenmesini talep ettiği; ancak talebin Sulh Ceza Hakimliğince kişilik hakkını ihlal eder bir haber olmadığı gibi başvuranın çekişmeli yargıya başvurarak koruma tedbiri isteyebileceği gerekçesiyle reddedildiği, yapılan itirazın da reddedilerek bu kararın da kesinleştiği anlaşılmıştır.

Yukarıda yazılı genel kuralların, somut uyuşmazlığa uygulanmasına gelince;

– Başvuruya konu haberin konusu olan avukatın topluma örnek nitelikte bir meslek sahibi olduğu, yerel ölçekte tanınan bir kişiliği olduğu, hakkında açılan kamu davasının toplumun ilgisini çekebilecek nitelikte olduğu, haberde anlatılanların haber değeri taşıdığı,

– Başvuran hakkında yapılan yayın içeriğinin o tarihte (08.12.2016) gerçek bilgilere dayalı olarak yapıldığı ve kamu yararına katkı sunduğu, kişilik haklarını ihlal etmediği, dolayısıyla basın özgürlüğü çerçevesinde kaldığı,

– Haberin başvuru tarihine kadar geçen 4 yıla yakın süre yayında kaldığı, ancak bu sürenin unutulma hakkı kapsamında kişilik haklarına aykırılık doğurması için uzun bir süre olma